kleine logo
productiviteit 04.-1

misleiding

AWVN (Algemene Werkgevers Vereniging Nederland) doet het cao beleid namens bedrijven
in Nederland. Hogere productiviteit, dat eist ze in 2025, staat in het arbeidsvoorwaardenbeleid.
Want de lonen hebben de inflatie ingehaald zegt ze. Pas als de produktiviteit verhoogd is, staat AWVN verdere loonsverhoging toe.

Er wordt gedaan alsof er een economische noodzaak bestaat dat de productiviteit tot 2% of meer wordt opgevoerd. Hogere poduktiviteit zou iedereen hogere welvaart brengen. Maar dat is nog de vraag. Dan wordt er meer winst gemaakt. Dat is het enige dat vast staat.
Het gaat dus om het eigenbelang van aandeelhouders en hun geldschieters: zij willen een hoger rendement op hun investeringen. (bulletin LXXVIII eerlijk delen)

Hogere productiviteit verwezenlijken kan heel eenvoudig:
1. door te investeren in kennisintensieve activiteiten,
2. door te investeren in technologische innovatie.
Echte innovatie zit hem vooral in processen, meer dan in producten.
TNO, rapport 21 januari 2025
In de jaren 50 en 60, toen werd er nog geïnvesteerd, dat gaf ook een hoge productiviteit.

weinig investeren
Maar, in plaats van te investeren, kiezen de beslissers in Nederland voor flexibilisering
van de arbeidsmarkt (65.zzp misbruikt), voor loonmatiging (40-3 loonmatiging is het verdienmodel)
en voor zo laag mogelijke lonen. (61. bestaansminimum)
Zo wordt er zeker vanaf de 80er jaren in Nederland ingezet op loonmatiging. (13. Akkoord van Wassenaar)

Bovendien verlangen bedrijven en hun lobby organisatie VNO dat als er geld voor
productiviteitsverhoging moet komen, de overheid dat opbrengt. Dit betekent dat
de bevolking via de belastingen moet betalen voor investeringen waarvan de aandeelhouders dan de winst gaan opstrijken.
Niet dat er te weinig kapitaal zou zijn. Maar er wordt sinds eind vorige eeuw steeds meer geld in lucratieve financiële markten gestoken. Om bijvoorbeeld te speculeren op de termijn-
en valutamarkten. In plaats van de nodige investeringen te doen in de reële economie.
(56. grondstofprijzen), (58-2. kredietchaos), (49 valuta), (53. zwerfkapitaal)

Dus inplaats van te investeren, verlangen de beslissers dat de Nederlandse bevolking voor zo laag mogelijk loon aan het werk gaat. En ook langer doorgewerkt, zowel
per week als in jaren. Daarbovenop worden er structureel arbeidsmigranten
ingehuurd, die ver onder het cao-loon uitbetaald krijgen. (68. uitbuiting arbeidsmigranten)

Goedkope arbeid maakt het management en zich noemende ondernemers lui, zo voelen
ze geen prikkel meer om te innoveren. Investeren dus minder of helemaal niet in productie innovatie.

minachting
Ter begeleiding van dit armoede beleid worden er ronkende verhalen verspreid dat personeel zich veel meer zelf moet blijven ontwikkelen. Werkenden moeten een leven lang blijven leren, moeten kennis blijven vergaren om voldoende nuttig te zijn voor bedrijven. Wie werk wil, moet zelf zorgen daarvoor aantrekkelijk te zijn en te blijven. Employability noemde men dat zo’n twintig jaar geleden.
Zulke spraakmakers gaan uit van hun vooroordelen. Zij hebben nooit begrepen dat het heel normaal is dat vakmensen gedurende hun werkzame leven permanent nieuwe technieken aanleren. En dat het normaal is dat mensen meerdere malen van baan of beroep wisselen.

Inplaats van personeel op te leiden met een baangarantie, gaan bedrijven er vanuit dat ze er recht op hebben te allen tijde naar behoefte een blik vakbekwaam personeel van de plank te halen en open te trekken. (61. bestaansminimum)
Ongegeneerd wordt geopperd een leerplicht in te stellen en employability af te dwingen door de ontslagbescherming in het vast contract af te bouwen. Deze ideologie komt vanuit de arrogantie van de bevoorrechten in onze samenleving. Het zijn de managers, topambtenaren, academici en beleidsmakers die neerkijken op het werk van de onmisbare mensen in uitvoerende taken. (64. de kloof)
Zodra deze gegoede burgers over arbeidsmarkthervorming spreken, komen er instincten van slavendrijvers boven.
Terug te vinden in de rapporten tot herstructurering van de arbeidsmarkt
van de Commissies Bakker 2008 en Borstlap 2020.

gemakzuchtig personeelsbeleid
De bedrijven in Nederland houden binnen hun personeelsbestand een heel grote flexibele schil aan. Gemiddeld 40% van het ingezet personeel moet het zonder vast contract doen.
Dat gebeurt om de loon en arbeidsvoorwaarden laag te houden en om snel weer van deze mensen af te kunnen komen. Dit personeel wordt gebruikt als wegwerpartikel, waarin de bedrijven dus ook nooit willen investeren.

grafiek 04.-1.img.12.gif

Aan de andere kant, mensen die geen werkzekerheid krijgen, zullen zich ook echt niet inzetten voor zo’n bedrijf. Veel van hun banen is ver opgesplitst in deeltaken, in geestdodende herhaal bezigheden. Waarin moet daarvoor doorgeleerd worden? Hoe stel je je zoiets voor? Het enig perspectief in zo’n baan is het bedrijf zo snel mogelijk vaarwel te zeggen, op zoek naar ander werk.

hogere welvaart komt door
betere arbeidsvoorwaarden en
hoger minimumloon

Geeft dat hogere loonkosten? Zeker, maar:

alleen noodzaak dwingt geldschieters en management tot innovatie

stemmingmakerij
Het praatje over te lage productiviteit is stemmingmakerij door werkgevers om de cao onderhandelingen in 2025 te verzieken. Opdat bij de verdeling van de economische opbrengst de winsten verder toenemen en het personeel daarvoor wordt gekort op het loon.
(bulletin LXXVII bestaanszekerheid)

Loonsverhoging kan niet eerder dan bij een hogere produktiviteit’,
zegt AWVN directeur Raymond Puts in 2024.
‘Werkgevers zijn niet op aarde om de koopkracht van werknemers
te garanderen’.
zei Laurens Harteveld al eens namens AWVN in juli 2013.

In 2023 is in Nederland de koopkracht van de werkenden al teruggevallen tot nagenoeg
die in 2011. (bulletin LXXVI nog veel loon in te halen)

grafiek 04.-1img.01.gif

De loon groei blijft al ver achter bij de groei van de winst (11 winst in Nederland)

grafiek  04.-1img.02.gif
conclusie:
de productiviteits eis is gesteld om hogere winsten te behalen

produktiviteit in de EU
Het Financieele Dagblad publiceerde onderstaande grafiek. Was dat bedoeld om aan te tonen dat de productiviteit in Nederland uitzonderlijk laag is binnen de EU?

grafiiek 04.-1img,03.gif

bron: het financieele dagblad

Het productiviteit cijfer van Ierland is heel merkwaardig. Dit cijfer zegt niets over de kracht van de Ierse economie. Heeft ook niets te maken met de kwaliteit van leven
voor de Iers bevolking.
Dit uitzonderlijk hoog cijfer is een statistische vertekening veroorzaakt door de Ierse belasting regelingen voor multinationals van vooral Amerikaanse origine.
Deze bedrijven laten een groot deel van hun wereldwijde inkomsten uit royalty’s, rente en dividenden in Ierland boven komen. Uitsluitend als tussenstop in een belastingtechnische route van het ene land naar het andere om belasting te ontduiken. (63 belastingparadijs)
Deze belastingplanning vertekent de Ierse macro cijfers zwaar. Het staat in schril contrast tot bijvoorbeeld de eveneens hoge Ierse cijfers voor huisuitzettingen, het aantal daklozen en de werkloosheid naast de grote instroom van expats. Dit Ierse productiviteit cijfer is los gezongen van de reële economie.

De productiviteit cijfers van de andere EU landen boven het EU gemiddelde zijn opvallend. Het betreft meest landen waar enorme EU subsidies zijn ingepompt en waar hoge buitenlandse particuliere investeringen zijn neergeslagen. Dat in tegenstelling tot de landen beneden het EU gemiddelde, die stuk voor stuk tot de oorspronkelijke EU landen behoren.

Dit geeft al aan dat hoge productiviteit cijfers voortkomen uit kapitaal instroom. Dus dat er vanuit de oude EU landen investeringen in de nieuwe lidstaten zijn gedaan. Wat inderdaad goed is te herkennen in dat veel industriële activiteiten vanuit de oudere EU landen zijn verplaatst naar de geopolitiek nieuw verworven gebieden.

Bij het in de nieuwe landen lagere loon niveau dan in de oorspronkelijke EU landen komt het rendement op geïnvesteerd kapitaal nog veel hoger uit. Vandaar de verschuiving van investeringen door Europese bedrijven van west naar oost binnen de EU.

conclusie:
productiviteit stijgt door kapitaal investeringen

productiviteit in Nederland
Bedrijvenlobby VNO en haar cao onderhandelaar AWVN klagen over afnemende productiviteit, alsof de mensen in Nederland lui zijn geworden.
Waar het om draait is dat een hogere productiviteit meer geld opbrengt. En dat weer,
maakt de terugbetaling van gemaakte bedrijfsschulden en ook die van de overheid makkelijker te dragen. Daar gaat het om. En natuurlijk, de kans op hogere winst.

grafiek 04.-1.img.04.gif
bron:cbs

Wat er eigenlijk aan de hand is met de dalende productiviteit, is dat vooral de zware industrie al vele jaren lang wegtrekt uit Nederland. Juist deze maakindustrie leverde vroeger hoge productiviteitscijfers op. Maar industriële bedrijven hebben de productie grotendeels verplaatst naar landen met een lager loon nivo en minder milieu regels. Onder druk van hun voornamelijk buitenlandse aandeelhouders. (49. valuta)

De in ons land sterk uitgedijde dienstverlening levert veel minder productiviteit op dan de maakindustrie. Een bedrijfstak zoals horeca al bijna niets. Net zo min als het speculatieve deel van de financiële dienstverlening, dat slechts parasiteert op de reële economie. Zo neemt de productiviteit van de Nederlandse economie af.

hogere produktiviteit

investeren
Productiviteit verhogen krijg je voorelkaar door te investeren in arbeid besparende vernieuwing. Innoveren in bedrijfsprocessen, automatiseren, robotiseren, dat is het recept.
Net zoals het blijven doen van onderzoek en ontwikkeling. Daarmee verkrijg je een kwalitatief hoogwaardiger productie. Inderdaad, daar is kapitaal voor nodig.
Op korte termijn gaat dat ten koste van de winst. Om die investering vooral niet zelf op te hoeven brengen, eisen bedrijven hiervoor zo veel mogelijk overheidssubsidies op.

Maar in Nederland wordt er op gekoerst dat de bevolking een verhoogde productiviteit moet leveren. Door een groter deel van de bevolking aan het werk te zetten en ook langer te laten doorwerken. Dat is goedkoper, want er zijn relatief weinig tot geen extra investering voor nodig.
Vandaar dat er meer arbeidsuren gedraaid moeten worden. Tegen zo laag mogelijke loonkosten, uiteraard. Dus het personeel opjagen en als het even kan vervangen door slechter betaalde werkzoekenden.

Dit is het beleid dat de bedrijfslobby VNO en haar arbeidsvoorwaarden onderhandelaar AWVN voorstaan. Deze politiek is alle jaren door ondersteund door de diverse regeringen die we hebben gehad. Dit is te zien aan de diverse toegelaten ontwikkelingen en ingevoerde wetgeving.

lonen en uitkeringen laag houden
De participatiegraad moet omhoog, wordt gezegd. Bedoeld is: er moeten meer mensen aan het werk. Het makkelijkst is dan te stellen dat deeltijdwerkers meer uren moeten gaan maken. Maar zo werkt dat niet, deeltijdwerkers hebben heel uiteenlopende redenen om zich juist niet voltijd voor dezelfde baas in te zetten.

Toch is in de afgelopen jaren een steeds groter deel van de bevolking geregistreerd als actief werkzaam. In bijna 40 jaar ging dat van 59% naar 76%. Deels hangt dit samen met het veel groter aandeel van eengezinshuishoudens op het geheel.
En natuurlijk is er de culturele omslag naar persoonlijke financiële onafhankelijkheid.

grafiek 04.-1.img.05.gif

Ook waar, is dat veel huishoudens na de jarenlang doorgevoerde loonmatiging niet meer kunnen rondkomen van een één-verdieners inkomen.
(40-3 loonmatiging is het verdienmodel)

Er wordt loondruk uitgeoefend door cao afspraken te ondergraven met de massale inhuur van arbeidsmigranten via dubieuze koppelbazen. Meest tijdelijke migranten, die het recht op Nederlandse arbeidsvoorwaarden is ontzegd.
(68-1 uitbuiting arbeidsmigranten)

Nederland 2024
Bijna een miljoen mensen hebben geen Nederlandse arbeidsrechten.
Zij worden met opzet onderbetaald.

Waar zij werken? distributiecentra, schoonmaak, scheepswerven, bouw,
slachterijen, horeca, baggerschepen, vleesverwerking, glastuinbouw,
wegtransport, zeevaart.

Er zijn constructies toegelaten zoals de werkplatforms die het Nederlands sociaal stelsel ondermijnen (68-2 platform economie)
Zo ook het grootschalig inzetten van flex arbeid en schijnzelfstandigen, waarmee makkelijk en goedkoop van personeel is af te komen. (65 zzp misbruikt)
Met de Participatie wet zijn gesusidieerde mini baantjes ingevoerd, die de laagst betaalden uit hun werk verdringen. (61 bestaansminimum)

En steeds weer komt de oproep van beleggers -en de hen welgezinde economen en ander reactionairen- om nog dieper te snijden in de uitkeringen en toeslagen. Zoals het korten op de werkloosheiduitkeringen en de zorg- en huurtoeslagen. Opdat met de daardoor ingezette race naar de bodem, een laag inkomen uit werk voor velen de enig overgebleven mogelijkheid is om nog in leven te blijven.

bedrijven en overheid koersen op Nederland lage lonen land

pensioenleeftijd verhogen
Om mensen aan het werk te houden is het heel effectief de pensioengerechtigde AOW leeftijd te verhogen. Mensen moeten dan wel jaren meer doorwerken. Zeker als zij toch al slecht betaald worden en dus nauwelijks konden sparen voor hun oude dag. Want eerder stoppen met werken betekent in dat geval op een houtje bijten totdat de AOW leeftijd is bereikt. (48.-3 pensioenroof)

grafiek 04.-1.img.06.gif

En zo bleven de mensen de laatste 18 jaar inderdaad langer aan het werk.
Ogenschijnlijk levert dit meer gedraaide uren op. Maar of die ook altijd zo productief zijn, blijft de vraag.

04.-1.img.07.gif

Inmiddels blijkt dat Nederland binnen de EU koploper is wat betreft het aantal levensjaren dat er gewerkt moet worden.

grafiek 04.-1.img.11.gif

Het gemiddeld aantal werkzame jaren vanaf 2000 naar 2023 toe, is in de hele EU met 14% toegenomen.
In Nederland met 23 %. En dit is nog niet genoeg voor VNO en AWVN.
Voor deze bedrijven lobby zijn mensen niets meer dan te exploiteren werkvee.
(17, stelen van het personeel)

werken om te kunnen leven? vaak is het niet anders,
maar:
alleen maar leven om te werken is slavernij

hogere productiviteit, waarom?

Hogere produktiviteit is een bedrijfs economisch doel. Het heeft niets te maken met
maatschappelijk ondernemen.
Bij gelijkblijvend loon, betekent hogere productiviteit hogere inkomsten
voor het bedrijf. Daar gaat het om.
Omdat bedrijven met veel geleend geld werken, betekent een hogere omzet en
bedrijfsresultaat dat de rente op aangegane schuld makkelijker is te betalen.
Vaak valt er dan ook meer winst uit te keren aande aandeelhouders.
Hogere produktiviteit betekent geen hogere welvaart voor iedereen.
Om te beginnen niet voor het personeel, want die kan zijn deel van de
verhoogde productiviteit pas opeisen bij de nog komende cao
onderhandelingen. Bij diezelfde onderhandelingen stelt de bedrijfsleiding
zich dan weer zo onredelijk mogelijk op, om de loonkosten zo laag mogelijk
te houden. Daarin aangestuurd door het AWVN. (04. verloren loonruimte)

conclusie:
produktiviteit verhoging geeft geen hogere welvaart
wel hogere winst voor aandeelhouders en geldschieters

Voor hun eigen financiële plaatje wensen geldschieters en regeringen zich een produktiviteit van 2%. Maar na de industriële revolutie van anderhalve eeuw geleden en daarop volgende innovaties, wordt dat in 21e eeuw niet meer gehaald in de Westerse landen.

BlackRock beheert een vermogen van meer dan $ 1.000.000 miljoen.
Zij stelt dat de komende twintig jaar het hoogste rendement valt te behalen
in landen met een jonge, snelgroeiende beroepsbevolking.

Maar, op voorwaarde dat de investeringen in productief kapitaal zoals machines,
transportinfrastructuur, scholen en ziekenhuizen in hetzelfde tempo groeit
als de bevolking.

Dan gaat het over landen zoals Indonesië, Vietnam en India.
Niet over Noord Europa, Japan of Noord Amerika.

wat is productiviteit

Ruwweg wordt voor dat cijfer de bruto toegevoegde waarde binnen de Nederlandse economie gedeeld door het aantal gewerkte uren.

arbeidsproduktiviteit volgens CBS:
voor de gehele economie: marktprijzen gedeeld door het arbeidsvolume
voor een bedrijfstak:        de bruto toegevoegde waarde in basisprijzen
gedeeld door het aantal gewerkte uren

pas als het aantal gewerkte uren sneller toeneemt dan de bevolkingsgroei,
neemt de arbeidsproductiviteit toe


kortzichtige model fetisjisten draaien dit om en stellen dat de productiviteit vanzelf vooruit gaat, als er maar meer uren gedraaid worden in Nederland

Bij kapitaal-intensieve bedrijven ligt de omzet per personeelslid hoger dan bij arbeids- intensieve bedrijven. Om de productiviteit te verhogen is het voor bedrijven daarom logisch meer te gaan investeren in produktie verhogende technieken opdat per personeelslid meer werk verzet kan worden.
Maar AWVN noemt dat onzin, het personeel schiet tekort en van de hele bevolking wordt een hogere inzet geëist. Volgens AWVN en gelijkgeschakelde economen moet personeel zich permanent blijven scholen en ontwikkelen om nuttiger en langer beschikbaar te blijven naar de behoeften van de bedrijven.
(bulletin XXIII naar een toekomst die loont)
Maar een goede bedrijfsopleiding, werkzekerheid en fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden als tegenprestatie? Daar begint de achterban van VNO en AWVN niet aan.
(64. de kloof)

Om de productiviteit op te voeren, zijn investeringen noodzakelijk, zoals ook al bleek uit de productiviteitcijfers in de Midden Europese landen. Maar de voor productiviteit benodigde investeringen binnen Nederland nemen al jaren af. De laatste tien, twintig jaar is de verplaatsing van delen in de industriële productieketen versneld doorgegaan. Verplaatsing naar landen waar de loonkosten stukken lager liggen dan in Nederland. Denk aan de elektrotechniek, de scheeps-, offshore- en constructiebouw, de chemische en zelfs de farmaceutische industrie. Deze investeringen in de maaksector zijn aan Nederland onttrokken.

grafiek 04.-1.img.08.gif

Van 2022 op 2023 zijn in Nederland chemische industrieën en smeltrijen zelfs deels stilgelegd -dus een veel lagere productie- omdat de energieprijzen te hoog waren gestegen. Nadat de kapitaal intensieve gaswinning in Groningen in 2023 helemaal werd gestopt, veroorzaakte dat een scherpe daling van het productiviteitscijfer.
(56-1. gas in Nederland)


productiviteit vaststellen

Gedoe over achterblijvende arbeidsproduktiviteit is slechts een propaganda verhaal van de bedrijvenlobby VNO en AWVN. Jawel, om de winstgevendheid hoog te houden door in de loonkosten te knijpen. Productiviteit zelf is geen duidelijk meetbare eenheid. Het cijfer zelf is sterk onderhevig aan interpretaties, inschattingen en wensen. Het cijfer wordt danook herhaaldelijk bijgesteld, het is dus zeer vatbaar voor politieke manipulatie.

Het productiviteitscijfer is ook anders te benaderen.
Groei van de economie komt voort uit twee dingen: òf productiviteit òf inflatie.
Meestal beide.

Na het vaststellen van de economische groei en de toename van de inflatie blijft
het verschil over als het cijfer voor productiviteit.

Deze cijfers aanpassen aan politieke wensen is niet moeilijk:
Door de inflatie lager vast te stellen, stijgt de productiviteit. En andersom.
Aan inflatie cijfers wordt niet getornd. De andere mogelijkheid is de economische
groei naar boven of beneden bij te stellen om aan de ruimte te komen voor het gewenste
productiviteitscijfer. Of die juist te verkleinen.

grafiek  04.-1.img.09.gif

En jawel, de cijfers voor de groei van de economie zijn soms wel heel fors bijgesteld.
Met dat dit groeicijfer van de economie zo verandert, is ook met de vaststelling van de productiviteit gemarchandeerd. De cijferreeksen voor productiviteit blijken heel elastisch te zijn met verschillen van hele procenten of meer per jaar. Ook is de berekeningsmethode al eens veranderd. Zo’n vloeibaar cijfer is ondeugdelijk als basis voor loononderhandelingen

conclusie:
het productiviteitscijfer is manipuleerbaar, dus onbetrouwbaar

Productiviteit komt voort uit het combineren van arbeid en investeringen. Nu kan de bedrijven lobby VNO in 2024 wel klagen dat in Nederland de productiviteit al 10 jaar stagneert, maar dat mag ze niet de werkenden verwijten. Daarvoor moet ze allereerst bij haar eigen achterban zijn. De bedrijven investeren te weinig.

grafiek  04.-1.img.10.gif

Uit vergelijking van de bijdragen aan toegevoegde waarde over 10 jaar, blijkt ook dat de lobby propaganda van AWVN in 2024 fout zit. De trendlijnen geven aan dat de bijdrage van kapitaalinvesteringen aan de productiviteitstijging achtergebleef bij de bijdrage van de arbeid. (26. misbruik)
Zelfs ondanks de corona periode met langdurige bedrijfssluitingen die een extra belasting vormde voor het personeel. Om de productiviteit te verhogen, moeten de bedrijven eerst zelf eens hun investeringen opvoeren.

conclusie:
VNO en AWVN gaat het om winst op de korte termijn
gebruiken daarvoor loonmatiging en productiviteit verhoging

zijn niet geïnteresseerd in kwalitatief hoogwaardige productie

januari 2025
kleine logo 00-1